Dag van de preventie

Vrijdag 18 april was het de Dag van de Preventie, die in het teken staat van het belang van preventie voor gezondheid, veiligheid en welzijn.

Speciaal voor deze dag duiken wij in de wereld van de inzetbaarheidscoach. Want weet jij al wat de inzetbaarheidscoach allemaal voor je kan betekenen op het gebied van verzuimpreventie?

We spreken met arbeids- en organisatiepsycholoog én inzetbaarheidscoach Casper Weijtenburg over hoe hij organisaties helpt bij het voorkomen en beperken van verzuim én het bevorderen van duurzame inzetbaarheid.

Hoe ziet jouw rol als inzetbaarheidscoach eruit binnen organisaties?

Wat is preventie precies volgens jou en waarom is het thema preventie zo belangrijk in werk?

Voor mij betekent preventie vroegtijdig signaleren, het gesprek aangaan en hulp bieden om de gezondheid te bevorderen in organisaties.  De oplossingen die werknemers en leidinggevenden aangeven liggen meestal op het werk of in de thuissituatie en weinig in de medische hoek. Bijvoorbeeld de takenpakketten en samenwerking: is het werk zo georganiseerd dat het werknemers motiveert, productief maakt en gezond houdt? Denk aan zaken als autonomie, structuur, erkenning en de sociale steun van collega’s. Onderzoek laat bijvoorbeeld zien dat inspraak in je werk, erkenning voor wat je doet en steun van collega’s stress vermindert. Dit zijn mooie ingrediënten voor een organisatie om aan preventie te doen en het aan de voorkant goed te regelen. Dit wordt in vaktermen amplitie genoemd.

Wat is de meerwaarde van de inzetbaarheidscoach in het preventie- en verzuimbeleid?

Door onze onafhankelijke positie, onze training in motiverende gespreksvoering én onze brede visie op duurzame inzetbaarheid die veel verder reikt dan alleen het medische aspect. Hierdoor signaleren we vroegtijdig verzuimrisico’s en gaan we direct het gesprek aan om elkaar te  ondersteunen. Onderzoek van de beroepsvereniging voor bedrijfsartsen (NVAB, 2016) toont aan dat slechts 20-30% van het verzuim medisch is; 70-80% komt volgens bedrijfsartsen door problemen op het werk, samenwerking, de thuissituatie, gebrek aan kennis of vaardigheden. De sleutel tot minder verzuim ligt vaak bij de leidinggevende en werknemer zelf. Als inzetbaarheidscoach analyseer ik de niet-medische oplossingen en ga hierover in gesprek. Terwijl de bedrijfsarts medische gevallen behandelt richten wij ons op een bredere aanpak van verzuim(preventie).

Waarom is de inzetbaarheidscoach uniek en preventief waardevol voor werkgevers? 

De inzetbaarheidscoach onderscheidt zich in het preventiebeleid door de directe en nauwe samenwerking met leidinggevenden en werknemers, herkenning van vroege signalen en effectieve afstemming met alle betrokkenen binnen de organisatie. Hierdoor pakken we problemen proactief aan en voorkomen we verzuim. We bieden een onafhankelijke blik, snellere oplossingen en kortere wachttijden; vaak kostenefficiënter dan een bedrijfsarts.

Gespreksvoering is daarin ongelooflijk belangrijk om een realistisch beeld te krijgen van wat er speelt en waar de oplossing ligt. We helpen werknemers om zelf een oplossing te vinden door goed door te vragen en helder te formuleren, vanuit de overtuiging dat zij de antwoorden vaak zelf in zich dragen (zoals de Griekse filosoof Socrates al geloofde). Onze rol is werknemers te helpen hun gedachten te structureren en uiten, zodat ze zelf de oplossing ontdekken en we problemen en verzuim vroegtijdig aanpakken. Leidinggevenden kunnen dit leren en ik ondersteun hen hierin vanuit een neutrale positie.

Hoe help je leidinggevenden een open dialoog over inzetbaarheid te creëren?

Dat begint met inzicht in de inzetbaarheid en het verzuim van het team. Ik bespreek regelmatig verzuimcijfers (percentage, duur, frequentie) met leidinggevenden om knelpunten te vinden. Vervolgens adviseer ik en voer ik driegesprekken met werknemers en leidinggevenden om de duurzame inzetbaarheid van de medewerker te vergroten. Samen stellen we concrete plannen op om dit te verbeteren.

Preventief stimuleer ik deze dialoog door laagdrempelige acties zoals:

• Vertrouwelijke 1-op-1-gesprekken met werknemers over hun werk- en thuisbeleving.
• Informele driegesprekken met leidinggevende en werknemer gericht op oplossingen.
• Actief opvangen van signalen van de werkvloer en deze bespreekbaar maken.
• Trainingen voor leidinggevenden in gespreksvaardigheden en verzuimaanpak.
• Deelname aan het sociaal-medisch overleg met de bedrijfsarts.
• Advisering over inzetbaarheidsbeleid en het toegankelijk maken van preventieve faciliteiten.

Door deze gecombineerde aanpak help ik leidinggevenden een cultuur van openheid te creëren, waarin inzetbaarheid continu aandacht krijgt en verzuim proactief wordt voorkomen.

Op welke signalen let jij specifiek om preventief de duurzame inzetbaarheid te verbeteren?

Ik let vooral op:

• Verzuimdata: percentages, tijdsduur, frequente meldingen en terugkerende patronen.
• Signalen van werknemers: zoals klachten over werkdruk, gebrek aan steun, moeite met het omgaan met (werk)stress door het opvangen van gesprekken of directe meldingen.
• Individuele gesprekken: gesprekken met leidinggevenden en uitgevallen werknemers. Zij hebben allemaal een stukje van de puzzel voor motiverend, gezond en productief werk in handen. Het bij elkaar leggen van alle puzzelstukjes vormt de basis van een organisatiebreed advies.
• Bredere trends: ik ben alert op individuele situaties die kunnen wijzen op organisatieproblemen. Als een werknemer bijvoorbeeld uitvalt door stressklachten kan dit wijzen op een  individuele werk-privé onbalans maar ook een structureel te hoge werkdruk of knelpunten in de planning die op groepsniveau opgelost moet worden.

Door deze signalen te combineren, identificeer ik risico’s en mogelijkheden voor preventieve actie om de duurzame inzetbaarheid te verbeteren, zowel op individueel als op groepsniveau.

Kun je een voorbeeld geven waarin jouw preventieve aanpak écht een verschil heeft gemaakt?

Een werknemer was ontevreden met haar leidinggevende. De leidinggevende signaleerde dit en vroeg om hulp. Uit gesprekken bleek dat de kern van het probleem niet de leidinggevende betrof, maar dat de werknemer geen plezier meer had in haar baan. Een lastige situatie voor de werkgever, want je wilt iemand een veilige werkomgeving bieden en niet zomaar over ander werk beginnen. Vanuit mijn onafhankelijke positie kon ik loopbaanbegeleiding als mogelijke oplossing bespreekbaar maken, waardoor de werknemer uiteindelijk ergens anders een passende baan vond. Door vroegtijdig te signaleren, effectieve gesprekken te voeren en direct een passende oplossing te bieden konden we verzuim voorkomen.

Tot slot, wat wil jij werkgevers en werknemers meegeven over preventie?

Zie preventie en verzuim niet als een individueel probleem dat je in je eentje moet oplossen, maar als een collectieve verantwoordelijkheid. Laten we samen nadenken over hoe we werk zo kunnen organiseren dat het motiveert, bijdraagt aan ieders gezondheid én de productiviteit ten goede komt. Heel concreet betekent dat aandacht besteden aan sociale steun, inspraak in het werk en het geven van oprechte erkenning voor geleverde prestaties. Door daar bewust bij stil te staan en het er open met elkaar over te hebben, kunnen we verzuim verminderen en een gezondere, fijnere werkomgeving creëren!